Ook energie heeft ruimte nodig, letterlijk en figuurlijk, betoogt Katelien van den Berge. Het maakt daarbij wel uit over welke omgeving het gaat. “Er is een verschil met ruimteclaim in de dichtbebouwde en minder dichtbebouwde gebieden. Bij het laatste is het niet zo spannend. Daar is vooral genoeg elektriciteitscapaciteit nodig, wat effect heeft op het ruimtegebruik bij de opwek en opslag. Opwek kan centraal een grotere claim met zich meebrengen, maar decentrale opwek is veel aantrekkelijker voor kleingebruik, en daar is dan ook genoeg ruimte voor. Voor de dichtbebouwde gebieden is het een heel ander verhaal. Daar is de ruimteclaim groot, ondergronds en bovengronds, wat een enorme puzzel met zich meebrengt. Elektrificatie kan tot op zekere hoogte een oplossing bieden, maar kan niet de volledige energietransitie in de bebouwde omgeving voorzien.”
Katelien van den Berge (Programmamanager CWA bij Gemeente Rotterdam) is op 27 februari 2024 panellid tijdens het Seminar MCD. Ze bespreekt het thema energie in haar keynote en tijdens het panelgesprek.
“Voor de vervanging van aardgas als warmteoplossing, is, in de dichtbebouwde omgeving, een warmtenet de meest gangbare oplossing. Simpelweg omdat we de benodigde hoeveelheid elektriciteit die we anders nodig zouden hebben nu nog niet duurzaam en lokaal opgewekt en gedistribueerd krijgen. De warmtenetten zijn in verschillende soorten met verschillende warmteregimes bekend, afhankelijk van de vraag. Daar komt een grotere ruimteclaim bij kijken dan we tot nu toe gewend zijn, bestaande uit bovengrondse installaties voor lokale duurzame bronnen, opwek, en warmte overdrachtstations (WOS) en ondergrondse grotere leidingen, buizen en kabels, distributie, die van bron, naar WOS en gebouwen lopen.
Energie is een basisbehoefte, stelt Van den Berge. “Energie voorziet in een basisbehoefte van de Nederlandse maatschappij, en levert een bijdrage aan de hoge welvaartsnorm van de Nederlander en daarbij ook aan het welzijn. In Nederland wordt het inmiddels voor lief genomen dat deze basisvoorziening er is en altijd functioneert. Om de standaard van onze welvaart te kunnen vasthouden, moet er achter de schermen hard gewerkt worden om het totale energiesysteem te veranderen. Er zijn goede alternatieven, maar die hebben een grotere ruimtelijke impact. Als we daar slim en integraal naar kijken dan is ook daar genoeg plek voor in ons volle land.”
We moeten aandacht en energie blijven besteden aan energie. Doen we dat niet, dan is het ‘ieder voor zich’. “Dan ontstaat er een grotere kloof tussen arm en rijk: er is niet genoeg lokale en duurzame capaciteit voor iedereen. Er komen systemen per gebouw, waarbij duurzame systemen voor een beperkt aantal beschikbaar wordt.”
Niet alles kan en hoeft overal opgelost te worden. “Er moet meer integraal ontworpen worden, maar we moeten ook beseffen dat niet alles in elk deel van Nederland opgelost kan en hoeft te worden. Er moet per straat, gebied, wijk, stad, regio gekeken worden wat kan en wat moet. We moeten keuzes en afwegingen maken die dan wel weer passen in het totaalplaatje. Soms hoeft er geen waterberging overal toegepast te worden, of heeft niet elke straat aan twee kanten rijen met bomen nodig, maar kan het ook aan één kant, zodat er aan de andere kant ruimte is voor ondergrondse infra. Soms hoeft een straat of wijk geen warmtenet, maar kunnen er wel individuele systemen of all-electric oplossingen toegepast worden. Er moeten integrale visies gemaakt worden, die op de gekozen onderwerpen verder uitgewerkt gaan worden. Om alles in elke wijk integraal mee te nemen is een onmogelijke taak die niet altijd tot uitvoering leidt, waardoor er veel capaciteit verloren gaat en mensen gedesillusioneerd raken.”
